Autowaan

Sommige nieuwsberichten zijn ecologisch uit hun aard. Ze komen altijd weer terug en zijn dus eindeloos recycleerbaar.

Het debat over de invoering van een algemene snelheidsbeperking op de Duitse snelwegen is zo’n nieuws dat eigenlijk ‘ouds’ zou moeten heten. De uitkomst is telkens dezelfde: ook al is de argumentatie voor een Tempolimit intussen overdonderend, de meerderheid van de Duitse volksvertegenwoordigers heeft niet de guts om er één in te voeren. De enige variatie die er is, is die in het aantal stemmen voor en tegen. De laatste keer: 126 voor, 498 tegen.

Model mét optie

In de meeste Europese landen ontbraken snelheidsmaxima op het gehele wegennet of op een deel ervan van de jaren 1930 tot de jaren 1970-75 (bron: Elvik Rune e.a., The Handbook of Road Safety Measures, 2e editie, 2009). Daarna won in alle landen het gezond verstand. Behalve dus in Duitsland. De Duitsers bleven steken in de jaren ’30.

Dat klinkt verschrikkelijk en dat is het ook. De heren en dames volksvertegenwoordigers verkiezen meer doden (door verkeersongevallen en luchtverontreiniging) boven minder stemmen. Daar bestaat een passend woord voor in het Duits: rücksichtslos.

Overigens is het wellicht niet eens waar, dat van die stemmen. Recente peilingen geven aan dat een meerderheid van onze oosterburen gewonnen is voor een Tempolimit.  Zo verrückt zijn die Germanen nu ook weer niet.

Der Spiegel rekende het uit: een ‘beperking’ tot 130km/u zou zo’n 140 doden per jaar schelen. Minister van Transport Andreas Scheuer mag dan nog zo hard roepen dat de Duitse autosnelwegen de veiligste van de wereld zijn, de waarheid is dat de fysicawetten ook in Duitsland gelden. Een hogere snelheid zorgt voor meer én zwaardere ongevallen.

Zo ligt het aantal verkeersdoden wezenlijk hoger op de Duitse dan op de Nederlandse autosnelweg. De Wegenwiki stelt vast: “In 2015 vielen in Duitsland 414 doden op de Autobahn, waarop 237 miljard voertuigkilometers werden afgelegd. Dat is een rato van 2 doden per 1 miljard voertuigkilometers. In Nederland vielen in 2016 80 doden op de rijkswegen, waar 70 miljard voertuigkilometer werd afgelegd. Dat is een rato van 1,1 doden per 1 miljard voertuigkilometers. Hiermee vallen naar verhouding in Duitsland 82% meer doden op de autosnelweg dan in Nederland.”

Wie de cijfers niet gelooft, kan altijd nog te raden gaan bij de verzekerings-maatschappijen. Die kennen de statistieken als geen ander en dus geldt dat wie sneller rijdt dan de ‘adviessnelheid’ van 130km/u makkelijker aansprakelijk kan worden gesteld wanneer hij of zij betrokken raakt bij een ongeval.

Onder de Belgen en Nederlanders die graag eens gaan razen in hun buurland lijkt die ‘op eigen risico’-regel een goed bewaard geheim te zijn. De media doen dan ook niet veel moeite om het de wereld uit te helpen. De mythe dat hoge snelheden en veiligheid op de weg verzoenbaar zijn wordt breed gekoesterd.

Ook afwezig in onze berichtgeving: het gegeven dat de Duitse uitzonderingsregel van de Duitsers ook effect heeft op de verkeersveiligheid bij ons. Hoe dat kan? Eenvoudig: door het ontbreken van een snelheidslimiet op (ongeveer 70% van) de Autobahn, blijven autoconstructeurs wagens maken en verkopen die (veel) sneller kunnen dan de 120 of de 130km/u die in verkeersbeschaafde landen geldt. Ook hier (lees voor een positief voorbeeld mijn blog over de Lage Emissie Zones) is Talebs ‘dictatuur van de minderheid’ aan het werk. Het resultaat: een Europees wagenpark dat te snel is en daardoor zwaarder, gulziger, klimaat- en milieuonvriendelijker, duurder en onveiliger is dan zou kunnen (en moeten).

Als sommige politieke families dus écht werk willen maken van een socialere, rechtvaardigere mobiliteit, dan weten ze wie ze moeten overtuigen.

Foutgestreept?

Een tijdje geleden schreef ik een stukje over het gaybrapad ofte het regenboogpad dat tegenwoordig in Nederlandse steden opduikt als symbool van hun tolerantie tegenover lgbt’s, wat staat voor lesbische vrouwen, gay men, bisexuals & transgenders. (mag ik wat heimwee hebben naar het lekkerder bekkende ‘holebi’s’?)

Ik verwees toen naar de Nederlandse verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen die er problemen mee had. Niet vanwege de boodschap, wél omdat de afwijkende vormgeving twijfel zou kunnen zaaien over het statuut van de plek: is het nu een zebrapad of niet? Ik zette daar enkele tegenargumenten tegenover: de regenboogpaden spreken een verblijfstaal die beter past in de zones 30 waarin ze liggen, ze vallen nog beter op en de weggebruikers begrijpen de paden wel degelijk als zebrapaden.

Nu ik erover nadenk is dat zelfs een mooie onderliggende boodschap: doorheen de verschillen toch de gemeenschappelijke noemer zien. Gay, lesbisch, bi, transgender of hetero, we zijn allemaal mensen.

Ik besloot mijn betoog met de vaststelling dat de regenboogpaden overlangse strepen hebben, “waardoor de kans op juridische ‘verwarring’ met een echt zebrapad verwaarloosbaar is.”

Nu blijkt dat uitgerekend dit laatste ze misschien wel effectiever maakt dan onze klassieke zebrapaden. Want, eerlijk, ik had er nooit eerder bij stilgestaan, maar van de week vond ik op een Nederlandse site een interessante kanttekening terug van een andere Nederlandse psycholoog.

Frits Visser stelt dat onze voetgangersoversteekplaatsen “psychologisch verkeerd in elkaar steken: de strepen zijn langsstrepen voor het rijverkeer, zoiets als voorsorteerstrepen zonder pijlpunt, dat geeft geen prikkel om op te letten of af te remmen. Terwijl ze voor de voetganger een reeks visuele blokkades vormen dwars op hun looprichting. Het zou juist andersom moeten zijn: dwarsstrepen over de rijweg waar de voetganger in lengterichting overheen of tussendoor loopt.”

Als alternatief stelt hij voor: “twee duidelijke brede strepen overdwars met daartussen een gekleurde ruimte (kleur wettelijk uniform vast te stellen) en aan de aanrijkant voorzien van een onderbroken streep plus haaientanden vóór de brede streep, aan de afrijkant van een onderbroken streep aan de binnenzijde van de voetgangersoversteekplaats. Daarmee is dan gelijk geregeld dat rijverkeer niet via de linkerweghelft mag oversteken.”

Ver gezocht? Denk de haaientanden weg en we houden over wat in Frankrijk (“passage clouté”) en Duitsland al vrij courant is. Tijdens de Hamburgreis met onze verkeerskundestudenten leidde dat tot boeiende debatten tussen voor – en tegenstanders.

De tegenstanders uitten hun bezorgdheid over de zichtbaarheid. De voorstanders wierpen de vraag op: waarom ingewikkeld als het ook eenvoudig kan? Vrij vertaald voor een wereld die vooral met een economische bril naar de dingen kijkt: waarom met veel verf als het ook met weinig kan?

Zelf behoorde ik tot het kamp van de twijfelaars. Maar intussen heb ik me gerealiseerd dat dwarsliggers meestal toch wel het beste zijn.