De (dalende) Lijn

Sommige dingen intrigeren me. Bijvoorbeeld: hoe kan het dat minister Weyts heel serieus stelt dat het aantal reizigers van De Lijn niet gedaald is, terwijl dit niet zo is? Hij beweerde het naar aanleiding van de kritiek die er kwam op de tariefverhoging van De Lijn vanaf 1 februari 2017.

Ik schrijf bewust ‘tariefverhoging’, al heeft De Lijn het in haar communicatie over een ‘aanpassing van de tarieven’. En daarmee hebben we meteen al de vermoedelijke verklaring bij de kladden: de toenemende gewoonte om de dingen niet meer bij hun naam te noemen, maar zich te bedienen van eufemismen. Orwell noemde het in zijn dystopische, maar intussen meer en meer ‘historische’  roman ‘1984’ newspeak.

Al kan de vraag worden gesteld of iets anders beweren dan wat feitelijk het geval is nog onder ‘verbloeming’ valt dan wel gewoon als ‘leugens’ moet worden gecatalogeerd.

Om te weten of De Lijn nu meer dan wel minder reizigers heeft, is (voorlopig?) de meest logische bron het Jaarverslag van de maatschappij. In het meest recente, dat van 2015, is op pagina 47 een paragraaf getiteld ‘Meer inkomsten, evenveel reizigers’.

Het begint met enkele alinea’s borstklopperij over de gestegen inkomsten (het gevolg van eerdere ‘tariefaanpassingen‘, in combinatie met het gegeven dat 1/6 van de Vlaamse gezinnen geen auto heeft en nog veel meer gezinsleden geen alternatief hebben voor De Lijn, maar dat staat er natuurlijk niet). Daarna  – de volgorde mag symptomatisch heten – lezen we op de volgende bladzijde: “Wat reizigers betreft, deden we het – ondanks onze verhoogde prijzen – dus ook goed: ons reizigersaantal bleef stabiel ten opzichte van 2014.”

Het is best mogelijk dat de minister alleen die zinsneden heeft gelezen en er blind op heeft vertrouwd. Van een Jaarverslag van een officiële overheidsinstelling zou je inderdaad mogen verwachten dat ze de waarheid geen geweld aandoet. Helaas blijkt dat niet langer het geval. Want wie twintig (20) bladzijden verder in de tabellen op zoek gaat naar de naakte cijfers, stelt vast dat het aantal reizigers in vergelijking met 2014 helemaal niet stabiel bleef. Het daalde met meer dan twee miljoen reizigers. Om precies te zijn: van 532.152.569 naar 529.897.233

Sommigen zullen zeggen: twee miljoen op zo’n totaal is verwaarloosbaar.

Prima, dan kijken we even naar de voorgaande jaren. En dan zien we dat er sprake is van een heuse trendbreuk. In 2010 piekte het aantal reizigers op 551.235.185, waarna het jaar na jaar daalde. In vijf jaar tijd verloor De Lijn 19 miljoen reizigers. Al geven we graag toe: het laatste jaar was de afname kleiner dan de voorgaande jaren, maar was de titel van het Jaarrapport 2015, ‘Samen vooruit’, dan niet beter ‘Samen minder achteruit’ geweest?

En is het dan niet een tikje leugenachtig om van een stabilisering te spreken, laat staan te beweren dat De Lijn goed bezig is? In het Jaarverslag valt het nergens meer te lezen, maar ooit was het de ambitie van De Lijn om tussen 2011 en 2015 het reizigersaantal verder te laten stijgen met 10,5%. Die beleidsdoelstelling werd glansrijk niet gehaald.

Misschien is dat natuurlijk helemaal niet meer de beleidsdoelstelling. Maar dan zouden we dat wel graag lezen in het Jaarrapport of in de Beleidsnota van de minister. Dan zou hij dat ook meteen eens kunnen kaderen in andere beleidsdoelstellingen zoals de klimaatdoelstellingen, de modal shift, het verminderen van de files, de verbetering van de verkeersveiligheid of pakweg de armoedebestrijding. Of zie ik nu weer verbanden die er niet zijn?