Opgejaagd op het jaagpad

Blijkbaar zijn er recent enkele aanrijdingen geweest tussen wielertoeristen enerzijds en ‘gewone’ fietsers anderzijds. Dat zal geen enkele fietser echt verwonderen. Ze zijn wijd en zijd berucht, deze gestroomlijnde reclameborden in lycra, nylon en zeem die besparen op een bel om hun carbonkader af te betalen en die ervan overtuigd zijn te beschikken over de Gave van Mozes, waardoor het verkeer bij hun aankomst automatisch tot stilstand komt en in tweeën splijt.

Er is dus wel degelijk een probleem en dat wordt zelfs erkend door de Vlaamse Wielrijdersbond. Mooi.

Maar dan. Heel wat van de (bijna)ongevallen blijken zich voor te doen op jaagpaden en dus is ‘Waterwegen en Zeekanaal’ betrokken partij. Dit externe agentschap van de Vlaamse overheid beheert onze waterwegen en tegen heug en meug ook de jaagpaden die er langs liggen. Voor het agentschap zijn dat dienstwegen: interessant voor het onderhoud van de waterwegen en af en toe nuttig voor de watergebonden industrie. Fietsers worden er met andere woorden alleen maar op gedoogd. Zoals een vertegenwoordiger van het agentschap me, naar aanleiding van een klacht over een met zand en kiezels onberijdbaar geworden jaagpad, ooit letterlijk zei: “Fietsers mogen van geluk spreken dat ze van die paden gebruik mogen maken.” Case closed.

Hier staan we dus nog mijlenver van een geïntegreerd mobiliteitsbeleid dat denkt vanuit netwerken. Hier wordt nog 19e eeuws gedacht vanuit bevoegdheidsdomeinen en territoria.

En dan kan het gebeuren dat, wanneer er zich een probleem voordoet, een ingenieur van het agentschap zich een paragraaf uit het Scheepvaartreglement (!) van 1935 herinnert die stelt dat er op jaagpaden niet sneller dan 30km/u mag worden gefietst. “Dat weten nog altijd te weinig mensen,” aldus de ingenieur. En dus komt er binnenkort een informatiecampagne om hen dat diets te maken.

Helaas blijft het daar niet bij: men overweegt ook om meer fietssluizen (hé, er is dus toch een link met de scheepvaart) te plaatsen zodat fietsers wel moeten afremmen.

Suggestie: kan iemand eens inventariseren hoeveel ongevallen er jaarlijks gebeuren met paaltjes en andere obstakels op fietspaden? En zich dan eens afvragen of het medicijn niet erger is dan de kwaal?

Overigens worden met fietssluizen àlle fietsers afgeremd, niet alleen de snelheidsduivels. Alle fietsers moeten dus telkens weer vanuit stilstaande start zichzelf op eigen kracht in gang trappen. Vermoeiend en niet direct strokend met een beleid dat op andere momenten beweert het fietsen op iets langere afstanden te willen aanmoedigen. Als die ‘poortjes’ een beetje effectief willen zijn, moeten ze trouwens zo dicht bij elkaar gezet worden dat ze een ware nachtmerrie zijn voor tandems, fietskarren, bakfietsen of de nieuwe lichtgewichtvoertuigen die stilaan hun opwachting maken (en waarvan in 1935 nog geen sprake was).

Funest dus voor de gewone fietsers (die meer en meer gebruik maken van ‘ongewone’ voertuigen), maar helemaal voor de wielertoeristen. “Wie als sportfietser tussen het dagelijkse verkeer gaat trainen, riskeert telkens weer overhoop gereden te worden,” klinkt het letterlijk. Jaagpaden zijn dus “echt wel nodig” voor de wielertoeristen. En dus komt de Bond met een tegenvoorstel: “Geef de jaagpaden in het weekend aan de recreatieve fietsers en in de week aan de wielertoeristen.”

Slik. Dit is op meer dan één manier een vreemde wijze van denken. Bekijken we even welke merkwaardige aannames eraan ten grondslag liggen:

– wielertoerisme is geen recreatie

– recreatie is uitsluitend een weekendgebeuren en vindt nooit plaats in de week

– en jaagpaden (en bij uitbreiding fietsen) worden alleen maar gebruikt voor recreatieve verplaatsingen. Dus nooit voor pakweg woon-werk- of woon-schoolverplaatsingen.

Misschien moet de Fietsersbond toch eens met de Vlaamse Wielerbond gaan praten…

Wat hier gebeurt is bovendien typisch: fietsers worden stelselmatig verdreven van de gewone wegen (te druk, te gevaarlijk), waardoor het drummen wordt op de alternatieven die nog overblijven (fietswegen, jaagpaden) en waarna zachte weggebruikers tegen elkaar worden uitgespeeld.

Vervolgens wordt één en ander bestreden door mensen die opgeleid zijn om dijken aan te leggen en bruggen te bouwen en van mobiliteitsbeleid geen kaas hebben gegeten. Een maatschappelijk debat blijft achterwege en een politiek al helemaal. Resultaat: het kind wordt met het badwater weggegooid en sluipenderwijs worden er nieuwe, soms gevaarlijke, obstakels opgeworpen op de laatste vrijplaatsen voor fietsers.

Wat zou er dan wel kunnen gebeuren?

– Vandaag blijft de lokale politie vrijwel stelselmatig afwezig van de fietswegen en de jaagpaden. Af en toe zichtbaar aanwezig zijn en de rotte appelen eruit halen zou al veel kunnen oplossen. En in één moeite zou ook het gemotoriseerd verkeer, dat op sommige plaatsen de jaagpaden als ‘snelle binnenweg’ gebruikt, een halt kunnen worden toegeroepen.

– Eindelijk werk maken van een geïntegreerd mobiliteitsbeleid waarin de jaagpaden een volwaardige plaats krijgen. Dat betekent onder meer dat onderzocht wordt waar aansluitingen beter kunnen en hoe watergebonden bedrijvigheid en fietsverkeer op het jaagpad naast elkaar kunnen bestaan. Allicht houdt dit in dat de jaagpaden niet langer exclusief door Waterwegen en Zeekanaal beheerd zullen worden. En zeker houdt het in dat er eens een debat ten gronde wordt gevoerd over de maatschappelijke rol van jaagpaden.

– Werk maken van meer veiligheid in de rest van het netwerk, o.m. door meer systematische snelheidscontroles, zodat fietsers niet verplicht worden te ‘vluchten’ naar de jaagpaden.